Ulusal varlık fonları, trilyonlarca doları aşan mal varlıklarıyla devasa yatırım araçlarındandır. Lakin buna rağmen diğer yatırım araçlarından daha az bilinirler ve herkes için çok da anlaşılır değildirler. Ulus varlık fonlarını anlamanızı kolaylaştıracak bazı bilgiler için listeye göz atın.

Ulusal varlık fonu nedir?

Ulusal varlık fonu, hükümetlerin mülkiyetindedir ve bir ulus veya egemen devlet adına hisse senedi, tahvil, gayrimenkul, değerli metaller ve özel sermaye ve hedge fonları gibi gerçek ve finansal varlıklara yatırım yapan finansal araçlardır. Bu fonların ağırlıklı olarak emtia gelirleri ve döviz rezervleri vardır. Geniş hedefleri ise ülke bütçelerini ve ekonomisini, gelir ve ihracatta aşırı dalgalanmaya karşı korumak ve dengelemektir. Daha spesifik olarak, varlık fonları, istenmeyen likiditeyi azaltmaya, gelecek nesiller için tasarrufları artırmaya ve sosyal ve ekonomik kalkınmayı finanse etmeye çalışırlar.

Varlık fonlarının popülaritesi artıyor

2005 yılından bu yana onlarca yeni varlık fonu oluşturuldu. Pek çok ülke zenginleştikçe, ulusal varlık fonunu yaratmaya daha çok heveslendi. En son olarak Angola, Botsvana ve Nijerya gibi Afrika ülkeleri varlık fonlarını oluşturdular. Ağustos 2016’da Türkiye’de de Türkiye Varlık Fonu kuruldu. Ayrıca Suudi Arabistan ve Kuveyt de yeni fon kurma planlarını bir süre önce açıkladılar.

Varlık fonlarının toplam değeri 7,2 trilyon doları aştı

Ulusal varlık fonları son 10 yılda önemli ölçüde büyüdü. Ulusal Varlık Fonları Enstitüsü’ne (SWFI) göre, bu fonların toplam varlıkları 7,3 trilyon doları aştı. Bu rakam dünya genelindeki tüm hedge fonları ve özel sermayeli fonların toplamından daha da fazla. Ayrıca enstitüye göre, bu fonların yüzde 72’sini Doğu Asya ve Orta Doğu varlık fonları oluşturuyor.

Varlık fonları iki kategoriye ayrılıyor

Ulusal varlık fonları, genellikle, fonun nasıl sübvanse edildiğine bağlı olarak emtia ya da emtia dışı olmak üzere iki kategoriye ayrılır. Ulusal varlık fonları malları ihraç ederek finanse edilirken, emtia dışındaki fonlar ise genellikle cari fazlalıklarından ve döviz rezervleri ile finanse edilmektedir. Ulusal varlık fonu, diğer alanlara da yatırım yaparak ve ülke parasını çeşitlendirerek ekonomi için bir tampon görevi de görür.

Ulusal varlık fonları gayrimenkulü seviyor

Tarihsel olarak, ulusal varlık fonlarının yurtiçi krizlere karşı korunma sağlamak adına yurtdışına yatırım yaptığı biliniyor. Her geçen yıl ulusal varlık fonları gayrimenkul yatırımlarına doğru kayıyor. 885 milyar dolarla en büyük varlık fonuna sahip olan Norveç de geçen yıl varlık fonunun yüzde 15’inin gayrimenkul sektöründe kullanılacağını açıklamıştı. Yine bir süre önce Azerbaycan, Abu Dabi ve Katar’ın ulusal varlık fonları, Milano’da üç ayrı mülk satın alıp geliştirmek için toplam 380 milyon dolar yatırım yapmayı kabul etmişti.

Ulusal varlık fonları şeffaflık taleplerini dikkate almıyor

ABD ve Avrupa, bu fonların denetlenmesi ve hatta düzenlenmesi gereğini defalarca kez vurguladı. Fakat dünyanın en büyük ulusal varlık fonlarından birçoğu şeffaflık konusuna pek de sıcak bakmıyor. Şeffaflık ve uygunluk araştırmalarına göre, dünyanın en büyük varlık fonuna sahip Norveç tamamen uyumlu bulunurken, Çin, Kuveyt ve Abu Dhabi varlık fonlarının kısmen uyumlu olduğu belirtiliyor. Körfez bölgesi genel olarak en düşük puana sahip; örneğin Katar, yıllık bir rapor yayınlamadığı gibi yönettiği para miktarını da açıklamıyor.

Dünyadaki en büyük ulusal varlık fonu Norveç’e ait

1990 yılında Norveç’in kurduğu GPF (Government Pension Fund), yaklaşık 885 milyar dolar varlığa sahip. Norveç’i sırasıyla 813.8 milyar dolarla Çin (CIC), 792 milyar dolarla Birleşik Arap Emirleri (ADIA) ve 592 milyar dolarla Kuveyt (KIA) ulusal varlık fonları takip ediyor.

Kuwait Investment Authority (KIA), şimdiye kadar ortaya çıkan ilk varlık fonuydu

Petrolün keşfinin ardından, bu fon fazla petrol gelirlerini değerlendirmek üzere 1953 yılında kuruldu. Dünyanın en büyük varlık fonlarından olan KIA, tahminlere göre 592 milyar dolar varlığa sahip.

Kazakistan’ın varlık fonu, ülkeyi krizin eşiğinden döndürmekte etkili oldu

Kazakistan’ın varlık fonu Samruk Kazyna JSC, sekiz yıldan az bir süredir 55 milyar dolarlık net bir değere sahiptir ve ülkeyi 2015’deki petrol fiyatlarındaki aşağı seyir ve yerel para birimi tengedeki dalgalanmalardan kaynaklı krizden kurtarmada hayati bir rol oynamıştır.

Türkiye Varlık Fonu 2016’da kuruldu

Yurtiçinde kamuya ait olan varlıkları ekonomiye geri kazandırmak, sermaye piyasalarındaki araç çeşitliliğini artırmak ve derinliğine katkı sağlamak, dış kaynak temin etmek ve büyük ölçekli yatırımları desteklemek gibi amaçlarla 50 milyon Türk lira sermayeyle Türkiye Varlık Fonu (TWF) Ağustos 2016’da kuruldu. Türkiye Varlık Fonu’na Halkbank’ın Hazine’nin elindeki yüzde 51.11 hissesinin tamamı, Türk Hava Yolları’nın kamuya ait yüzde 49.12 hissesi, Ziraat Bankası (yüzde 100 hissesi), Borsa İstanbul’un kamuya ait yüzde 73.6 hissesi, Botaş, Türksat dahil olmak üzere çeşitli büyük bütçeli kamu kuruluşları ve hazine arazileri devredildi.