Resesyon veya durgun olarak da ifade edilen bu ekonomik terim, son yıllarda gördüğümüz ve sıklıkla tartışılan konuların başında gelmektedir. Öyle ki pek çok ülke resesyon ile mücadele etmektedir.
Kısa süreli çalışma, işten çıkarmalar, iflaslar ve yaşanan pandemisi çok sayıda ülkeyi etkisi altına aldı. Türkiye, Almanya ve hatta dünya çapında birçok ekonomiyi vurdu. Ekonomistler, bu etkilere yönelik tarihi boyutlarda bir resesyondan söz ediyordu.
Genel anlamda, resesyon büyük etkilere sahiptir. Resesyon ortaya çıkmadan önce birtakım belirtiler de göstermektedir. Bu durumun yaşanması da ülke ekonomileri için yıkıcı sonuçları beraberinde getirebilmektedir.
Peki öyleyse bu ekonomik terimin arkasında tam olarak ne var ve bu kavram hangi anlamlara geliyor? Resesyonun ne olduğunu, nasıl ortaya çıktığını ve cebinizdeki para için ne anlama geldiğini açıklıyoruz.
Resesyon Nedir?
Resesyon terimi Latince’den gelir ve “düşüş” anlamına gelmektedir. Bir ülke ekonomisi gerileme içindeyken, yani büyümüyor ve hatta küçülüyorken bu kavramdan söz edilmektedir.
Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH), bir ülke ekonomisinin en önemli göstergesidir. Bu kapsamda, resesyon da bir ülkeye ait GSYİH’nin art arda iki çeyrek dönemde büyümemesi veya düşmesi durumunda ortaya çıkmaktadır.
GSYİH, bir ekonominin ulusal sınırları içinde üretilen tüm mal ve hizmetlerin bir yılda nihai tüketici için değerini temsil etmektedir. GSYİH düzeyi ve göreli büyümesine ek olarak, bir ülkenin ekonomik durumu hakkında bilgi sağlayan, örneğin işsizlik oranı gibi başka önemli rakamlar da vardır.
Resesyon Belirtileri
Bir resesyon genellikle çeşitli yönlerle karakterize edilmektedir. Örneğin, ekonomik çıktının aynı anda zayıflamasıyla birlikte karamsar bir ruh hali bunlardan biridir. Bu genellikle talepte bir düşüşe yansımaktadır.
Mesela resesyondaki bir ekonomide, işgücü piyasasında işten çıkarmalar yaşanmaktadır. Aynı zamanda kısa çalışma modelleri getirilmektedir. İşsizlerin sayısı artışa geçmektedir. Şirketler artık yatırım yapmamakta, bu da borsada hisse senedi fiyatlarını etkilemektedir.
Resesyon belirtileri şunlardır:
Azalan talep
Düşen fiyatlar, ücretler ve faiz oranları
Kısa süreli çalışma
Artan işsizlik oranları
Tüketicilerin daha düşük satın alma gücü
Resesyondan Çıkma Yolları
Ekonomi teşvikleri olarak adlandırılan birtakım hükümet önlemleri, genellikle bir ülkeyi resesyondan çıkarmak için kullanılmaktadır. Dört önemli önlem şunlardır:
Devlet harcamalarını artırmak
Amortisman fırsatlarını iyileştirmek
Daha düşük vergiler
Vergi rezervlerini tasfiye etmek
Bu önlemlerle özellikle iki şey başarılacaktır: bir yanda şirketler tarafında yatırımları teşvik etmek ve diğer yanda özel hane halkları tarafında talebi teşvik etmek. Ekonomik teşvik başarılı olursa, o zaman bir genişleme, yani bir büyümenin gerçekleşmesi muhtemel olmaktadır.
Resesyon Ortaya Çıkarsa Ne Olur?
Resesyon, bir ekonominin iş döngüsünün geçebileceği dört aşamadan biridir. Bu şekilde resesyon, standart patlama dönemi aşamasını takip etmektedir ve er ya da geç bir yükselişin izleyeceği bir çöküntüye dönüştürebilmektedir.
Bir resesyon esnasında talep tipik olarak düşmektedir, şirketler üretimi küçülmektedir, işsizlik artmaktadır ve tüketici satın alma gücü düşmektedir. Bunların tamamı ortaya çıkan resesyonun sonuçları arasında sıralanabilir.
Bir resesyonun klasik özellikleri şunlardır:
Talep düşüşü
Fazla mesainin azaltılması
Kısa çalışmanın başlaması
İşçilerin işten çıkarılması
Düşen yatırımlar
Üretim tesislerinin kısmen kapatılması
Durgun veya düşen fiyatlar, ücretler ve faiz oranları
Düşüşe geçen hisse senedi fiyatları
Bu çerçevede ek olarak belirtmek gerekir ki, resesyon aslında çoğu durumda işsizlik ile birlikte seyretmektedir. Bu sebeple de resesyonu ele almak için işsizlik olgusunun da mutlaka göz önüne alınması gerekmektedir.
Resesyon Neden Olur?
Ekonomide bir resesyonun neden oluştuğunu açıklayan çeşitli yaklaşımlar vardır. Bu açıklamalardan biri, ana endüstrilerdeki yapısal değişiklikleri nedene bağlanmaktadır. Bu, örneğin petrol fiyatlarındaki ani bir artış veya koronavirüs gibi bir pandeminin patlak vermesi olabilmektedir.
Şirketlerin elinde yeterli para yoksa da bir resesyon meydana gelebilmektedir. Bu durumda yatırım olmayacak ve sonuç olarak ekonomik büyüme olmayacaktır. Ekonomistler düzenli olarak ekonomik tahminler yayınlasalar da, bir resesyonu açıkça öngörmek her zaman mümkün olmayabilmektedir.
Resesyonlar, bazen dünyanın farklı bölgelerinde ve ekonomik bölgelerinde tekrar tekrar meydana gelebilmektedir. Bu nedenle iş çevrimi araştırması, aynı zamanda, uzun yıllar boyunca uzayabilen tekrarlayan aşamalar olan sözde ekonomik çevrimlerden de bahsetmek mümkündür.
Resesyon Vatandaşlar İçin Ne Anlama Geliyor?
Bir resesyonda, şirketler ve özel haneler genellikle paralarını cepte tutmaktadır. Bu nedenle işsizlik tipik olarak bir durgunlukta yükselmektedir; üstelik daha çok insan kısa süreli çalışmaktadır. Her ikisi de daha düşük talebe yol açmaktadır.
Çünkü daha az kazananlar daha az tüketmektedirler. Bu da sonuç olarak daha az satan şirketler için kötü sonuçları ortaya çıkarmaktadır. Gelir eksikliği daha fazla işten çıkarmalara yol açabilmektedir.
Resesyonun insanların cüzdanlarını ne ölçüde vurduğu meslek grubuna bağlıdır. Devlet memurları genellikle çok az etki hissederken, serbest meslek sahipleri ve küçük işletme sahipleri, genellikle daha kötü etkilenmektedirler.
Öte yandan bu noktada sosyal yardımlardan da bahsetmek gerekmektedir. Öyle ki devletin şirketlere ve hatta vatandaşlarına mali yardım sağlayarak resesyon sonuçlarını ne ölçüde hafiflettiği de önemlidir.
Resesyon Yatırımcıları Nasıl Etkiler?
Resesyonun yatırımcıları nasıl etkilediği hangi yatırım stratejisini kullandıklarına bağlı olarak değişebilmektedir. Örneğin, yatırımcılar paralarını uzun vadeli yatırım araçları ile değerlendiriyorsa, resesyondan pek de etkilenmeyecekleri söylenebilir.
Ne de olsa, bir uzun vadeli yatırım stratejisi, krizlerin kaçınılmaz olarak geleceğini ve bu nedenle krizleri dışarıda bırakmak için yatırımcılara yeterli zamana sahip olma avantajı sağlamaktadır. Söz gelimi, bir resesyon sırasında veya buna önlem olarak yatırımcıların yapması gereken de budur.
Unutmamak gerekir ki, yatırımlarda dayanma gücü ve sabır karşılığını bir şekilde vermektedir. Öyle ki bileşik faiz etkisi bu şekilde çalışmaktadır. Bu açıdan uzun vadeli yatırımcıların resesyon gibi durumlarda paniklemesi önemlidir.
Sonuç
Resesyon, bir ekonominin, diğer şeylerin yanı sıra daha az talep, artan işsizlik ve düşen satın alma gücü olarak yansıyan bir gerileme yaşadığı anlamına gelmektedir. Bir ülkenin resesyondan çıkması için, genellikle işgücü piyasasını ve ekonomiyi canlandırmak için hükümet önlemlerinin alınması gerekir.
